روستای صخره ای کندوان

روستای صخره ای کندوان به عنوان یکی از زیباترین روستاهای آذربایجان شرقی در 60 کیلومتری جنوب غربی شهر تبریز آرمیده، روستایی که جزو دهستان سهند و توابع بخش مرکزی اسکو می باشد. در دل این جاذبه منحصربه فرد خانه هایی با ظاهری شبیه به کندوی عسل جای گرفته اند، خانه هایی که در میان صخره ها جا خوش کرده اند و چیدمان بی نظیرشان در جوار صخره های استوار خالق تصویری تماشایی در این منطقه شده اند. تصویری جذاب که در طی سال نظر بسیاری از گردشگران را به خود جلب می نماید و به لطف آن کندوان موفق به کسب جایگاهی در فهرست آثار ملی کشور شده است. خانه های این روستا تا حدی جذاب و دوستی داشتی اند و شیوه زندگی مردم آن ساده و صمیمی می باشد که بازدید از آن شما را در خاطراتی نوستالژیک غرق می نماید. این روستای زیبا بر اثر فعل و انفعلات آتشفشانی کوه سهند و دیگر کوه های آتشفشانی ایجاد شده، در واقع گدازه های ناشی از فعالیت های آتشفشانی به بیرون پرتاب شده اند و با انباشته شدن بر روی یکدیگر با گذشت سال های متوالی ایجاد شده اند. کندوان به لطف قرار گرفته در دل رشته کوه های سهند بسیار خوش آب و هوا بوده و یکی از مقاصد ییلاق به شمار می رود. البته در دنیا آثاری مشابه کندوان نظیر روستای کاپادوکیه در ترکیه و داکوتا در آمریکا یافت می شوند. در هنگام سفر به این روستای جذاب آشامیدن آب چشمه های آب معدنی آن را فراموش ننمایید، آب این چشمه ها با کمترین درصد سختی و سنگینی برای درمان بیماری های کلیوی بسیار مفیدند. با توجه به اینکه کندوان در طول سال میزبان تعداد زیادی گردشگر است از این رو امکانات رفاهی و خدماتی مناسبی نظیر هتل صخره ای لاله کندوان را برای اقامت و رفاه حال میهمانان در آن یافت می شود. حدود 7 قرن پیش، بر اثر فعالیت آتشفشانی کوه سهند، روستای سخره ای کله قندی شکلی به اسم کندوان، شکل گرفت. اولین ساکنان این روستا، مردمان روستای حیله ور بوده اند. حیله وران در زمان حمله مغول ها در قرن 7 به این کوه ها آمدند وخانه های خود را با تيشه های دستی حفاری كردند و ساكن آنجا شده اند. روستای کندوان با چهره ی جذاب و دیدنی اش، از گونه های معماری صخره ای کله قندی به شمار می رود و 2 روستای دیگر یکی در داکوتای آمریکا و دیگری در کاپادوچیای ترکیه قرار. مردمان این روستا اغلب به زبان شیرین ترکی آذری سخن می گویند. تاریخ شکل گیری کندوان را عده ای مربوط به قرن 7 هجری می دانند و برخی دیگر از محققان قدمت آن را به دوره های پیش از اسلام نسبت می دهند. دليل نامگذاری كندوان خانه های كندویی شكل آن است كه در دل صخره قرار گرفته اند و محلی ها آن را كندجان می خوانند. دربلند ترین نقاط این روستا که ارتفاعشان تا 40 متر هم می رسد، شاهد طبیعت بسیار زیبایی با طبیعت بکر بر فراز دامنه کوه ها هستیم. در دل این صخره ها صدها آغل ، انبار و اتاقک حفر شده و محل زندگی مردمان روستا را شکل داده. آب معدنی گوارایی از دل تپه های این روستا می جوشد و شهرت فراوانی برای درمان بیماری های کلیوی به خود گرفته. عسل درجه یک کندوان یکی از مهمترین سوغاتی‌های این روستا می ‌باشد و از دیگر محصولات آن می‌ توان گردو، گیاهان دارویی، دوشاب (شیره انگور)، عسل و بادام را برشمرد. صنایع دستی کندوان شامل گلیم، جاجیم و روسری‌های کلاقه‌ای است. به سبب ویژگی های معماری صخره ای و بافت ویژه آن در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

بهترین زمان بازدید: بهترین زمان بازدید از این روستا فصل بهار و تابستان می باشد.

پارک ائل گلی (شاه گلی تبریز)

این باغ بزرگ با نام سابق شاه گلی در تبریز قرار گرفته، باغی جذاب که یک دریاچه مصنوعی مربعی شکل با پیاده روهایی در هر چهار طرفش احاطه گردیده. می توان از این باغ به عنوان یکی از نمادهای شهر تبریز نام برد، مکانی عالی برای استراحت و تفریح که عمده زیبایی ها و محبوبیتش را مدیون دریاچه مصنوعی اش می باشد. دریاچه ای جذاب که در مقابلش تپه ای نسبتا بزرگ با طبیعتی جذاب و زیبایی های قابل توجهی به چشم می خورد، این تپه در صبح های تابستان با افراد متعددی که برای ورزش کردن به آنجا آمده اند، پر می شود و در هنگام غروب در گوشه و کنارش خانواده هایی به چشم می خورند که برای تفریح و سرگرمی به آنجا آمده اند. در گذشته از این باغ به عنوان شاه گلی یاد می شد، شاه گلی به معنای استخر شاه می باشد و همانطور که از نامش پیداست این مکان در ابتدا میزبان استخری متعلق به آق قویونلوها بوده که در دوران صفویه با کشیدن دیوار در اطرافش گسترش یافته. مسیرهای اطراف این استخر در دوران قاجار به آن اضافه شدند و با درختان تبریزی و بید مجنون مزین گردیدند. می توان از رودخانه های لیقوان به عنوان منبع تغذیه آب این دریاچه نام برد. از دیگر امکانات موجود در ایل گلی می توان به باغ وحشی به همین نام، سورتمه و وسایل بازی و سرگرمی اشاره کرد. همچنین در فاصله 10 دقیقه ای از آن هتلی به نام هتل پارس برای اقامت میهمانان و سهولت در سکونت در آنها نیز در نظر گرفته شده است.اِئل گُلی یا شاه گلی تبریز یکی از معروف ترین، شاخص ترین و زیبا ترین مکان های گردشگری شهر تبریز به شمار می رود. این پارک در کنار اتوبان شهید کسائی و در جنوب شرقی شهر تبریز قرار گرفته. «اِئل گلی» به معنای «استخر شاه» است، این نام در زمان قبل از انقلاب به دلیل بزگی و عظمت دریاچه آن، به «شاه گلی» یعنی دریاچه ی بزرگ شهرت داشت و بعد از انقلاب اسلامی ایران به «ائل گلی» تغییر نام داد. بنای این پارک ابتدا در زمان آق قویونلوها شروع شد و سپس در دوره صفویان گسترش یافت. بخشی از آب این دریاچه را رودهای رودخانه لیقوان، تأمین می کند.این پارک که در دوره ی قبل از صفویان مهم ترین و بزرگترین شریان آب جهت آبیاری بیشتر باغات تبریز بوده است. در زمان بعد از صفویان به دور آن حصاری از سنگ کشیده اند و در حال حاضر نیز بقا هایی از آن در اطراف پارک قابل مشاهده است.در زمان قاجارها با استفاده از اضافه کردن خیابان ها و راه هایی منظم و کاشت درختانی بومی از جمله سرو تبریزی، چنار و بید مجنون به فضای اطراف این پارک سامان بخشیدند و چهره ی زیبای پارک را دو چندان کردند.در دوره حکومت پهلوی شاه گلی به شهرداری تبریز سپرده شد تا عموم افراد بتوانند از فضای مطبوع و چشم نواز این پارک بهره ببرند.در حال حاضر عمارت هشت ضلعی این پارک که در مرکزیت دریاچه آن قرار دارد، همچون جزیره ای است که به شیوه کلاه فرنگی ساخته شده و به عنوان یک سالن غذاخوری در آمده و دارای انواع غذاهای لذیذ ایرانی است که روزانه پذیرای میهمانانی از نقاط دور و نزدیک است. این عمارت زیبا که در ابتدا بنایی خشتی بوده در سال 1346 خورشیدی تخریب شد، در سال های اخیر کار بازسازی آغاز شد. ائل گلی، جزء زیبا ترین بناها و نمادی برای شهر تبریز به شمار می رود. همچنین در فضای این پارک بزرگ، قایقرانی و شهربازی ای قرار گرفته که تفریح و سرگرمی بیشتری را برای گروه های مختلف سنی بازدید کنندگان این مجموعه فراهم نموده. در کنار این مجموعه یکی از بهترین هتل های تبریز به اسم هتل پارس وجود دارد و همه روزه پذیرای میهمانانی از نقاط مختلف داخل کشور و خارج کشور است.در فصل بهار گل های متعددی همچون انواع مختلف لاله ها کاشته می شوند و به این پارک زیبا، زینتی دو چندان می بخشند. همچنین پارک ائل گلی با توجه به موقعیت قرار گیری اش، در فصل تابستان خنک ترین و خوش آب و هوا ترین نقطه شهر تبریز به شمار می رود و در فصول سرد سال نیز بر روی دریاچه این پارک لایه ای بلورین یخ میبندد. این چهره های مختلف از یک فضا در معدود مکان های گردشگری قابل مشاهده است.
بهترین زمان بازدید: این باغ زیبا در هر زمان از سال زیبا و تماشایی است و بازدید از آن قطعا لذت بخش خواهد بود. 
نحوه دسترسی: دسترسی به این مکان از طریق اتوبوس خط واحد، تاکسی و مترو امکان پذیر خواهد بود. 

جنگل های ارسباران

اگر از عاشقان طبیعت و طرفداران مناطق جنگلی و طبیعت کوهستانی هستید، ارسباران قطعا انتخابی بسیار مناسب برای شما خواهد بود. منطقه ای بهشت گونه که علاوه بر طبیعتی خارق العاده آثار تاریخی و باستانی چشمگیری را در دل خود جای داده و زیبایی های چشم نوازش با حضور ییلاق های فراوان روستایی در آن دوچندان می شود. می توان از ارسباران به عنوان یکی از جاذبه های پرطرفدار شمال غرب ایران نام برد، منطقه ای کوهستانی که در بخش شمالی استان آذربایجان شرقی قرار گرفته است. ترکیب مناظر دلربا، طبیعت بکر و آثار باستانی شگفت انگیز خالق تصویری فریبنده در این نقطه از جهان هستی شده اند، ترکیبی دلنواز که دیدن آن روحتان را نوازش می کند و عقل را از سرتان می پراند. این منطقه بکر جایگاه 215 گونه از پرندگان شگفت انگیز، 29 گونه از خزندگان نادر، 48 گونه از پستانداران و 17 نوع ماهی می باشد. در ارسباران آثار باستانی بسیار ارزشمندی نیز یافت می شود که سالانه نظر بسیاری از گردشگران را به خود جلب می کند. از برجسته ترین این آثار می توان به دژ طوماسیاش، کلیسای نازینی و قلعه بابک اشاره کرد. چشمه های آب گرم و سرد این منطقه در میان گدشگران از محبوبیت ویژه ای برخوردارست، ارسباران همچنین افتخار میزبانی از معروف ترین مجتمع آب درمانی کشور به نام تاسیسات آب درمانی کلییر می باشد. بیش از 70 هزار هکتار از زمین های منطقه ارسباران توسط یونسکو به عنوان ذخیره گاه زیست کره به ثبت رسیده است. کوهستان کمتال با ارتفاع 3100 متری یکی از مهم ترین کوه های منطقه ارسباران به شمار می رود، رشته کوه هایی سنگی و شگرف که به لطف داشتن دامنه هایی پرشیب و دسترسی سخت هنوز بکر و دست نخورده باقی مانده، عواملی اند که جذابیتش را دو چندان نموده است. دسترسی به ارسباران از مسیرهای متفاوتی میسر است که از مهم ترین آنها می توان از طریق تبریز اشاره کرد. مسافرین می توانند از تبریز با پیمودن مسافت زمینی از طریق جاده تبریز - اهر به سبلان برسند. البته ابتدا پس از طی کردن مسیر 110 کیلومتری به اهر خواهند رسید و پس از ادامه دادن مسیر تا اواسط شهر به قبرستانی خواهند رسید و پس از عبور از قبرستان وارد مسیر اهر به کلیبر خواهند شد.

مجموعه تفریحی و تفرجگاه عینالی

عِینالی یا همان عون بن علی یکی از مناطق کوهستانی تبریز است که به منطقه ای گردشگری و مکانی برای علاقه مندان به کوهنوردی و طبیعت دوستان در آمده. از جاذبه های این کوه علاوه بر رنگ اُخرایی بسیار زیبای دامنه هایش، می توان به تله کابین عینالی واقع در این مجموعه اشاره کرد. بر دامنه یکی از کوه های این مجموعه چهره ی استاد شهریار، شاعر و هنرمند برجسته ایران، حکاکی شده است. از دیگر جاذبه های تفرجگاه عینالی می توان از بقعه عون بن علی که در بالای این مجموعه قرار گرفته و از زیارتگاه های مهم شهر تبریز می باشد می توان نام برد. همچنین برج یادمان شهدای گمنام، زیپ لاین عینالی، دریاچه مصنوعی داغ گلی، آبشار مصنوعی، رودخانه آجی چای، مجسمه بزرگ قیچی ساز و کوهنوردی در عینالی بر جذابیت های این مجموعه می افزاید.

ارگ علیشاه

بنای ارگ علیشاه در زمان تاج الدین جیلانی وزیر سلطان محمد خدابنده اولجایتو و سلطان ابوسعید بهادر خان در چهارصد سال پیش 716-736 هجری قمری در مرکز شهر تبریز ساخته شد. دلایل باستان شناسی و تاریخی نشان می دهد که ارگ علیشاه در واقع مسجد علیشاه است منتهی در زمان عباس میرزا قاجار این بنا تبدیل به قورخانه و مخزن مهمات لشگر شد بدان نام ارگ دادند. ارگ از بلند ترین بناهای تبریز به شمارمی رود و دارای صحن بزرگی است که در زمان گذشته اطراف آن را با سنگ های نفیس طاق بندی کرده بودند. این مجموعه تاریخی در برگیرنده مدرسه، مسجد و خانقاه (محل زندگی، آموزش، و گرد هم ‌آیی و فعالیت درویشان و صوفیان) بود. در ساخت این بنا از ساروج و مصالح ساختمانی با دوام به کار رفته است. زلزله ویرانگر تبریز در قرن دهم که این شهر را با همه بناهای تاریخی ‌اش ویران کرد، بخش اعظم این مجموعه را نیز فرو ریخت. با این حال بخشی از دیوارهای بلند این مجموعه بر جای ماند تا یادگار پایداری در برابر این پدیده طبیعی مهیب باشد، گرچه شکستگی بزرگی در بدنه ارگ از این زلزله پدیدار شد. در زمان مشروطیت و قیام مردم تبریز، این بنای تاریخی باز هم سنگر مبارزان مشروطه‌ خواه و نیروهای ستارخان و باقرخان قرار گرفت و در برابر شلیک توپ خانه محمدعلی شاه قاجار ایستاد. در سال‌های قبل از انقلاب تبدیل به باغ ملی یا گردشگاه عمومی شده بود و هم اکنون از محوطه این اثر باستانی به عنوان مصلی استفاده می‌شود. ارگ علیشاه با بیش از 700 سال قدمت، یادگار آسیب‌های طبیعی و تاریخی دوران گذشته است.

مسجد کبود تبریز

مسجد کبود تبریز در سال 870 قمری به دستور جان بیگم خاتون همسر جهانشاه در تبریز ساخته شد. این مسجد از بناهای مهم و با ارزش شیوه آذری است و در زمان خود به فیروزه اسلام شهرت داشته. معماری این مسجد که بدون میانسرا است از مسجد شاه ولی تفت برگرفته ‌شده و پس ‌از آن نیز در مسجد شیخ لطف‌الله اصفهان بکار رفته. در جنوبی ترین قسمت مسجد کبود دو مقبره وجود دارد که تصور میشود آرامگاه جهانشاه و دخترش باشد. این مسجد در زمین لرزه سال 1158 خورشیدی خسارات زیادی دید تا جایی که گنبدهای مسجد تخریب شده بود که از سال 1318-1355 کار مرمت این بنا از جمله گنبد های آن ادامه داشت و در حال حاضر بازسازی کاشی کاری های داخل و خارج بنا ادامه دارد.این مسجد برخلاف سایر مسجدها میانسرا ندارد و به دلیل سردی هوای تبریز به گونه برونگرا ساخته ‌شده است. فیروزه اسلام با وجود اینکه برونگراست اما حال و هوای صمیمی و آرامش بخشی نظیر مسجد امام اصفهان دارد. مسجد دارای گنبد خانه ایست که دور تا دور آن را شبستان‌ ها فراگرفته‌ اند و چهره‌ ای زیبا و تأمل‌برانگیز به آن داده که دل‌وجان هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند.شبستان مسجد کبود با پرسپکتیو زیباش مکان بسیار مناسبی است برای راه رفتن، که از آن میتوان چشم انداز های زیبایی از مسجد و محوطه آن را نظاره کرد. علاوه بر فضای اطراف مسجد، در کنار این بنا پارک خاقانی قرار گرفته که با درختها و گلهای رنگارنگ و چشم نوازش سبب مطبوع و دلچسب شدن مسجد شده. محراب اولیه مسجد از بین رفته و آن را درگاه کرده‌اند و تا قبل از ویران شدن آن در دو سوی محراب رفت‌ و آمد می‌کردند. این مسجد دارای دو گنبد است که یکی از آنها از بزرگترین گنبد های ساخته شده است که از ارزش بالایی دارد.تمامی دیوارهای ساختمان به کاشی آجر (معقلی) و کاشی تراش (معرق) آذین شده بود که بعد از زلزله بزرگ تبریز بخش عظیمی از این تزیینات از بین رفته است و در حال حاضر تنها در قسمت هایی از بنا این کاشی کاری ها دیده میشود. کتیبه‌ای از اشعار فارسی در این مسجد وجود دارد که با خط زیبای نستعلیق نوشته ‌شده است. درب ورودی اصلی مسجد زمانی چوب مرمرین داشته و در دوسوی سردر، نگاره‌های چهارباهو (صلیبی شکل) و چهار پیلی (صلیبی  شکسته) یافت می ‌شود که هر دو از قدیمی ترین نگاره‌های ایرانی هستند، این نگاره‌ها در حمله روس‌ها به تبریز کنده شدند.در این مسجد علاوه برساخت گنبد یکپارچه و آبی لاجوردی کاشی کاری های خارج و داخل مسجد، طاق های زیبا با اندازه های مختلف و چند نوع ریزه کاری های هنری بکار رفته است. از جمله تزئیانات این مسجد می توان به کاشی-آجر (معقلی)، کاشی معرق، کتیبه های برجسته و کاربندی‌ های گوناگون ( پوششی لوزی شکل در محل اتصال گنبد و یا طاق به پایه های گنبد) که همه آنها در چنان اندازه‌ای از زیبایی ست که تنها باید آن‌ها را از نزدیک با چشم نگریست.

مقبره دو کمال تبریز

مقبره کمال الدین بهزاد و کمال الدین مسعود خجندی در قسمت جنوبی مهران رود و در جنوب غربی پل تاریخی بیلانکوه قرار دارد. در روزگاران گذشته هر دو سمت مهران رود در محله بیلانکوه را باغات سرسبز و آباد احاطه کرده بودند. باغ کمال نیز از جمله همین باغ های حاشیه مهرانرود است. این باغ منسوب است به « کمال الدین مسعود خجندی » عارف و شاعر نامی قرن هشتم هجری است، از این رو به نام «باغ کمال» شهرت یافته است.کمال خجندی در شهر خجند تاجیکستان به دنیا آمد، در جوانی به عزم زیارت کعبه از خجند خارج شد، پس از زیارت خانه خدا در بازگشت چون تبریز را مناسب طبع خود دید، قصد اقامت در همین شهر را کرد . سلطان حسین جلایر او را به گرمی پذیرفت و دستور داد تا خانقاهی با باغی بزرگ برایش ساختند و از آن زمان باغ نام برده شده به باغ کمال شهرت یافت. پس از خاکسپاری کمال خجندی در این باغ، افراد دیگری چون: کمال الدین بهزاد، سلطان محمد نقاش، سلطان محمود مجلد، مولانا طوسی و مشربی شروانی در این مقبره دفن شدند و به نظر می رسد به غیر از این افراد، بزرگان دیگری نیز در جوار مقبره کمال خجندی مدفون بوده اند. منابع تاریخی دوره قاجار درباره باغ کمال اطلاعات چندانی به دست نمی دهند. تنها در منظر الاولیاء به محل دفن کمال در ولیانکوی (محله ای تاریخی در تبریز) اشاره شده است. در نقشه معروف به « نقشه دارالسطنه تبریز » که در سال 1297 ه.ق ترسیم شده و قدیمی ترین نقشه تبریز به شمار می رود، محل باغ کمال و مقبره آن با عنوان قبرستان و باغ شیخ کمال مشخص گردیده است.کمال‌الدین بهزاد هروی از نامداران هنر نقاشی سبک مینیاتور در شهر هرات در سال 834 خورشیدی به دنیا آمد. کمال الدین بهزاد نگارگر مکتب هرات است و توسط میرک نقاش، این هنر را یاد گرفت. اواخر صده هشتم خورشیدی در کتابخانه سلطان حسین بایقرا کار نقاشی و نگار گری بر روی کتاب ها را به عهده گرفت. زمانی نگذشت که شاه اسماعیل صفوی هرات را فتح کرد و به‌ دستور شاه اسماعیل، بهزاد به تبریز آمده و ریاست کتابخانه ی سلطنتی صوفیه را در این شهر برعهده گرفت. در دوره شاه طهماسب صفوی نیز در تبریز با احترام زیست و طراحی چهره را به او نشان داد. او هنر مينياتور بی جان را حال و هوای تازه بخشيد و در مدت كوتاه آوازه مكتب بهزاد در گستره هستی پيچيد. وی در سال 914 خورشیدی از دنیا رفت و در تبریز دفن شد.در چند سال اخیر این مکان توسط سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تبریز بازسازی شد و فضایی به فرم بناهای قدیمی تبریز گرداگرد این مقبره ها ساختند. امروزه فضای مجموعه کمال الدین بهزاد و کمال الدین مسعود خجندی به عنوان مرکز آموزش علمی کاربردی استفاده می شود.

موزه آذربایجان

موزه آذربایجان یکی از مهم ‌ترین موزه‌های ایران به شمار می رود و در کنار مسجد تاریخی کبود قرار گرفته‌ است. این موزه به عنوان دومین موزه باستان‌ شناسی ایران پس از موزه ملی ایران شناخته می‌شود. موزه آذربایجان دارای 3 طبقه به مساحت 800 متر مربع است. در بخش گورستانش آثار سه هزار و پانصد ساله تاریخی و هنری متعلق به دوران پیش از اسلام و دوران اسلامی به نمایش گذاشته شده‌ اند. طبقه زیرین آن برگرفته از پیکرتراشی های مربوط به وقایع تاریخی و اجتماعی، با اندازه های مختلف است که دیدی بسیار عمیق نسبت به اخلاق و سرگذشت بشر در طول قرن های گذشته دارند. در طبقه اول آن علاوه بر آثار تاریخی از قبیل ظروف سفالین، چینی، سنگ بسم الله و موارد دیگر، جسد زن و مردی وجود دارد که قدمت آن به هزاره قبل از میلاد مسیح بر می گردد و در نهایت طبقه دوم این موزه شامل آثاری چون سکه و مهرهای ادوار تاریخ ایران از دوره هخامنشیان تا دوره قاجاریه است. 

آبشار آسیاب خرابه جلفا

می توان از آسیاب خرابه به عنوان یکی از زیباترین و دلرباترین آبشارهای منطقه نام برد، شاهکاری بی بدیل که با لوندی وصف نشدنی از جریان آب در دل طبیعت خودنمایی می کند. دلیل انتخاب نام آسیاب خرابه برای آن وجود بازمانده هایی از یک آسیاب باستانی در اطرافش می باشد. این آبشار آب خود را از چشمه های مناطق اطراف تامین می نماید و از ارتفاعی 10 متری سرازیر می شود و در مسیر عبورش در دل کوه در گودال های و حفره ای موجود به آبشارهای کوچکتری تبدیل می گردد. ترکیب فوق العاده و ماهرانه جریان آبشار در کنار طبیعت جذاب و رشته کوه های بی نظیر خالق تصویری خارق العاده و دلنوار شده است، تصویری بهشت گونه که باور واقعی بودنش کمی سخت است. بی محابا و بدون ترس از خیس شدن به زیر جریان آبشار بروید و لذت طراوت این آب خنک را با تمام وجودتان لمس نمایید. می توان در مناطق اطراف آن چادرتان را برپا کنید و از اقامت در دل طبیعت لذت ببرید. البته گزینه هایی برای اقامت در جلفا نیز یافت می شود. 
بهترین زمان بازدید:گرچه جلفا از آب و هوایی گرم برخوردارست اما آبشار آسیاب خرابه در فصل بهار و تابستان هم خنک می باشد و بازدید از آن ترسیم گر یکی از زیباترین خاطرات زندگیتان خواهد بود. 
دسترسی:آسیاب خرابه در 27 کیلومتری هادی شهر و 150 کیلومتری تبریز قرار گرفته است و دسترسی به آن از تبریز به سمت خروجی مرند امکان پذیر خواهد بود. پس از کاروانسرای عباسی راهتان را همچنان ادامه دهید و با پیمودن مسیری 135 کیلومتری به ورودی شهر جلفا برسید. حال از شرق جلفا به سمت علمدار شهر و در امتداد رود ارس حرکت نمایید. بعد از مسیری 25 کیلومتری به تابلوی آسیاب خرابه خواهید رسید. آبشار آسیاب خرابه تا ورودی این جاده تنها 8 کیلومتر فاصله دارد. البته مواظب یک دوراهی در سر راهتان باشید، دو راهی که سمت چپش به روستای الوان و سمت راست آن به آبشار آسیاب خرابه منتهی می شود. 

رود ارس

می توان از رود ارس به عنوان یک مرز سیاسی- جغرافیایی بسیار ارزشمند نام برد، رودخانه ای بسیار پراهمیت و خروشان که در امتداد مرز کشورهای ایران، ارمنستان، آذربایجان و ترکیه گسترانیده شده. این رودخانه پس از عبور از مرز ترکیه، نخجوان، جلفا و ارمنستان وارد مرز ایران شده و پس از گذراندن آن به رودخانه کورا می ریزد. رود ارس در طی تاریخ در معاهدات و عهدنامه های سیاسی نظیر گلستان و ترکمنچای پای داشته و در سال 1813 بر طبق قرارداد گلستان به عنوان مرز ایران و روسیه انتخاب گردید. در ماه های اردیبهشت و خرداد همزمان با ذوب شدن برف های کوهستانی میزان جریان و خروش این رود به حداکثر می رسد. رود ارس در ماه های مرداد و شهریور دارای کمترین میزان تخلیه می باشد. در اطراف این رود جاذبه های طبیعی و فرهنگی بسیار شگرفی به چشم می خورد، جاذبه هایی بی نظیر مانند کلیسای بسیار ارزشمند و پراهمیت استفانوس مقدس که به عنوان دومین کلیساهای مهم ارامنه در فاصله 16 کیلومتری غرب جلفا و 3 کیلومتری کرانه جنوبی رودخانه ارس آرمیده، اشاره کرد. کلیسایی باستانی با قدمتی کهن و مربوط به قرن نهم که در دوران صفوی بعد از متحمل شدن آسیب های ناشی از وقوع زمین لرزه بازسازی گردید. بر روی این رود دو پل تاریخی نیز گسترانیده شده، پل هایی باستانی به نام خدا آفرین که پل اول با 11 قوس در قرن یازدهم و دوازدهم و دومی با 15 قوس در قرن سیزدهم بنا گردیدند. این رود نه تنها یکی از جاذبه های گردشگری برتر به شمار می رود بلکه دارای ویژگی های بسیار مثبت، اکوسیستم و توان بالفعل از نظر صید ماهی را داراست. به طور کلی رود ارس زیستگاه حدودا 10 گونه از انواع ماهی ها می باشد که از میان این گونه 6 نوع بزرگتر و مقاوم ترند و صید آنها پراهمیت تر می باشد. 
بهترین زمان بازدید: بهترین زمان بازدید از این مکان فصل بهار و تابستان می باشد. 

دسترسی: برخی از ورودی ها به این منطقه به دلایل امنیتی بسته می باشد اما برای رسیدن به اینجا جلفا بهترین مکان است. برای رسیدن به جلفا نیز می توان از تبریز با پیمودن 2 ساعت از جاده مرند - هادی شهر (مسافتی در حدود 136 کیلومتر) به آن برسید. 

گنبد سرخ مراغه

گنبد سرخ از بناهای بسیار با ارزش شهر کهن و با تمدن مراغه به شمار می ود که در سال 542 هجری قمری ساخته شده است. بنایی با پلان چهار گوشه که مقبره عبدالعزیز بن سعد قوام در آن جای دارد. آجر کاری های شاخص و بسیار زیبای این بنا، شاخصه معماری قرن 6 قمری ایران است و می توان این هنر را در بناهای دیگر آن دوره نظاره گر بود. علت نام گذاری این بنا به اسم گنبد سرخ، دلیل بر سرخ بودن آجرهای آن است. موقعیت قرار گیری گنبد سرخ در پارک گنبد سرخ به چهره آن زیبایی دو چندان بخشیده.

پل خدا آفرین

پل خدا آفرین در نزدیکی منطقه ای به همین نام و بر روی رودخانه ارس قرار گرفته، پلی که در واقع از دو پل مجزا تشکیل شده است. پل اول با طول 160 متر و 15 دهانه در قرن ششم بعد از میلاد و پل دوم که با طول 120 متر و 10 دهانه در دوران صفویه و به فاصله 800 متر از یکدیگر ساخته شد. پایه های پل اول و در واقع قدیمی تر از جنس سنگ و خود پل از آجر ساخته شده است. پل دوم به کمک سنگ های تراشیده همراه با ترکیبی از سنگ گچ و سنگ آهک بنا گردید. می توان از پل خدا آفرین به عنوان یکی از آثار و بناهای تاریخی ارزشمند استان آذربایجان شرقی نام برد، پلی جذاب که در شهرستان خدا آفرین قرار گرفته است. یکی از پل های خدا آفرین شکسته و تنها نیمی از آن سالم مانده اما پل دوم به طور کامل از گزند آسیب ها و صدمات جان سالم به در برده است. این پل مسیر ارتباطی ایران و قفقاز بوده. پل بزرگ خدا آفرین با شماره 1858 و پل کوچک با شماره 1859 در تاریخ پنجم اسفندماه سال 1376 به عنوان میراث ملی ایران به ثبت رسید.

زمان بازدید: آزاد.

تعطیلی هفتگی: ندارد.

تعطیلات سالانه: ندارد.

بهترین زمان بازدید:

بهترین زمان بازدید از این مکان فصل بهار و تابستان می باشد.

گنبد غفاریه مراغه

گنبد غفاریه از دیگر گنبدهای شهر زیبای مراغه است و در کنار رودخانه صوفی چای، جای گرفته است. این بنا در قرن 8 هجری قمری و  در زمان ابوسعید بهادر ساخته شده است. معماری گنبد غفاریه نظیر گنبد سرخ این شهر از هندسه چهار ضلعی پیروی می کند. کتیبه های آبی، سفید و سیاهی این بنا را تزیین کرده. در بالای طاق ورودی این بنا کتیبه ای با خط ریحان قرار گرفته، همچنین در بالای طاق های تزیینی قرار گرفته بر روی دیوار ها، دایره ای با دو نقش چوگان پشت به هم دیده می شود و می گویند این طرح، نشان خانوادگی امیر شمس الدین قره سنقز، فرمانروای وقت آن زمان است.

برج مدور مراغه

برج مدور از بناهای دوره سلجوقیان است و طبق کتیبه موجود در بنا، سال ساخت آن به 563 هجری قمری بر می گردد. این برج در شهر زیبای مراغه قرار گرفته است اما در رابطه با سازنده و فرد دفن شده در آن اطلاعاتی وجود ندارد. برج مدور از مزارهای شهر مراغه به شمار می رود و به فاصله 10 متری ضلع جنوب غربی گنبد کبود قرار گرفته است. هندسه پلانی آن دایره ای شکل است و دارای دو طبقه ی سردابه و نمازگاه می باشد. بنا به وسیله سنگ های آهکی حجاری شده، آجرهای خشتی و ملات ساروج ساخته شده است. برج مدور مراغه دارای گنبد دو پوسته بسیار زیبایی بوده که در اثر گذر زمان تقریبا تمام آن از بین رفته است. کاشی کاری های زیبا و رنگارنگ آن نشان دهنده پیشرفت هنر کاشی کاری آن زمان بوده و چهره ای خاص و جذاب به بنا بخشیده.

کاروانسرای شاه عباسی پیام مرند

کاروانسرای شاه عباسی پیام مرند یکی از 999 کاروانسراهای شاه عباسی موجود در جاده ابریشم است که در روستای پیام (یام) واقع شده. قدمت آن به دوره صفویه برمی گردد. این کاروانسرا به دلیل قرارگیری در شاه راه ابریشم و موقعیت قرارگیری فعلی آن در جاده ترانزیت بازرگان، بزرگترین کاروانسرای شمال غرب کشور است و جزء مهمترین و شاخصترین ابنیه تاریخی ایران بشمار می رود. آجر کاری ها با هندسه لوزی شکلشان، طاق ها، در و پنجره های آن با شیشه های رنگی اش زیبایی آن را دو چندان کرده.روستای یام با وجود دشت ها و کوه های اطرافش در فصل بهار جامه ای مخملین از گل های شقایق به تن می کند. این ناحیه با داشتن آب و هوای خنک از بهترین مناطق ییلاقی آذربایجان شرقی به شمار می رود. در فصل زمستان به دلیل سردی هوا و برفگیر بودن آنجا، پیست اسکی یام از جمله مکان های گردشگری پر بازدید و تفرجگاه های جذای و دیدنی حساب می شود.بنای کلی این کاروانسرا به شکل مستطیل 62*48 متر مربع است که در چهارگوش آن چهار برج بارو برای دیدبانی و امنیت این کاروانسرا قراردارد. حیاط مرکزی این کاروانسرای بسیار بزرگ است که مرکز مبادلات وسیع کالا در قرون گذشته بوده. دور تا دور این حیاط را ایوان هایی تشکیل داده اند که محل اسکان کاروانیان بوده.

قلعه ضحاک

قلعه ضحاک با بیش از 3000 سال قدمت از مکانهای مهم اقوام مانایی و مادها بوده که بعدها نیز در دوران هخامنشی ، اشکانی، ساسانی مورد استفاده قرار گرفته است و در دوره های اسلامی (اسماعیلیه) بازسازی و به صورت دژ وسیعی در آمده است. افراد محلی این منطقه، آن را با نام نارین قلا می خوانند. مجموعه باستانی قلعه ضحاک، حدود 2 کیلومتر عرض و 10 کیلومتر طول دارد. در این قلعه مخازن سنگ، آب انبار، آسیاب ، سالن شورا ، حمام و ده ها آثار دیگر دیده می شود. منظره ای که از بالای این کوه با ایستادن در این قلعه به چشم می خورد بسیار با شکوه است. آنچه امروز بیش از هر چیزی جلب توجه می کند چهار طاقی ( نوعی طاق) زیبای آن است که از دوره ساسانیان به جا مانده که در اثر مرور زمان بخش هایی از آن تخریب شده، اما در حال حاضر آن را مرمت کرده اند و تنها بخشی از این دژ است که خارج از خاک بوده و تقریبا سالم مانده.